In Nederland wordt op verschillende momenten en op diverse plekken menselijk leed uit het verleden herdacht. Er wordt stilgestaan bij de slachtoffers van oorlog, uitsluiting, racisme, etc. Die herdenkingen doen recht aan de slachtoffers en houden ons waakzaam ten aanzien van het heden.
Er hebben echter in het verleden niet alleen mensen geleden. Ik wil graag een pleidooi houden voor een herdenking van alle planten, bomen en dieren die door mensenhand zijn gedood, gemarteld of gevangenzet. Zo’n herdenking doet recht aan het geleden leed en maakt ons bewuster en waakzamer ten opzichte van het heden, waarin deze praktijken nog steeds voortduren. Een mogelijkheid is wellicht Dierendag (4 oktober) te verbreden tot Natuurdag. Op deze dag gedenken we
- Alle dieren die door boeren, vissers, vervoerders, slachters, slagers en jagers zijn gemarteld en gedood
- Alle dieren die bij stalbranden en ruimingen zijn gedood
- Alle dieren die in het verkeer zijn omgekomen
- Alle proefdieren
- Alle planten die door mensen zijn verdelgd
- Alle bomen die door mensen zijn gekapt
- Alle plant-, boom- en diersoorten die door mensenhand zijn uitgeroeid
- Alle wilde dieren die in boerderijen, circussen en dierentuinen gevangen worden gehouden ten faveure van de mens
Ook staan we op Natuurdag stil bij de gevolgen van de door mensenhand gecreëerde klimaatcrisis en gedenken we
- Alle planten, bomen en dieren die zijn omgekomen bij droogten, bosbranden, overstromingen en orkaangeweld
- Alle planten, bomen en dieren die door klimaatverandering of ander menselijk ingrijpen hun biotoop verliezen of gedesoriënteerd raken en in hun voortbestaan worden bedreigd
Ook staan we stil bij genetische manipulatie, het gesleutel in universiteiten en bedrijven aan de oorspronkelijkheid van planten en dieren, opnieuw slechts ten faveure van de mens.
Iedereen maakt het mee: een door landbouwgif vervuilde sloot, een in de buurt omgehakte boom, de ogen van een varken van tussen de planken van een veewagen die je bij het stoplicht verschrikt aankijken.
We begrijpen allemaal best dat het kappen van een boom soms onvermijdelijk is. Maar Natuurdag kan ons bewuster maken. Bewust van bijvoorbeeld het gegeven dat met het kappen van een boom een levend wezen wordt gedood dat langdurig CO2 heeft omgezet in zuurstof, dat in z’n pracht heeft bijgedragen aan landschap of stadsgezicht, dat vogels, eekhoorns en andere dieren onderdak gaf, dat kinderen de ruimte voor een boomhut bood en verliefden de beslotenheid om een eerste zoen uit te wisselen.
Wanneer we de leefomgeving voor planten, bomen en dieren vernietigen, maken we de aarde ook voor onszelf onleefbaar. Maar op Natuurdag gaat het even niet om de mens. We staan dan stil bij het lot van planten, bomen en dieren. Zo’n herdenking vraagt om een momument en om een ceremonieel.